İnsan potansiyelleri olan varlıktır; potansiyellerinin
farkındadır fakat sınırlarını bilmez. Herkes en iyi, en mükemmel olamaz. En
olmak yalnızca birliğe atfedilebilir. Enlik sıfatını bir kişiye atfettiğimizde
geriye kalanlar yalnızca olduğundan “daha” iyi olma potansiyeline sahiptir. Herkes daha iyi olma çabası içerisindedir fakat bazıları “daha” olmakla yetinirken bazılarıysa sadece “en” olarak tatmin
duygusuna erişir.
Her birimiz daha iyi olmak için çabalarız çünkü bu çaba,
gelişimin bir parçasıdır. Gelişim süreklilik izleyen ve geriye dönüşler
içermeyen bir mekanizmadır. Yaşlanınca eli ayağı tutmayan birisi gelişim
halindedir. Eli ayağı tutmayan birisinin zihinsel gelişmeye devam ettiği
söylenebilir. Potansiyeller, zihne bağlı olarak neler yapabileceğinin farkında
olunmasıdır. Zihin ucu bucağı olmayan bir deryadır. Ulaşılmayacak olan için
çırpınır durursunuz fakat erişemezsiniz. Bu, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisini
hatırlatır. İnsan fizyolojik ihtiyaçlarını, barınma ihtiyaçlarını, sevgi
ihtiyaçlarını, saygınlık ihtiyaçlarını karşılayabilir. Bu sırayla ilerledikten
sonra insan “kendini gerçekleştirmek” ister. Fakat kendini gerçekleştirmiş
bireyden bahsetmek mümkün değildir. Potansiyelleri olan varlık henüz sonuçlara
erişemez. Aristoteles’in terimiyle “tümevarım” hiçbir zaman mümkün değildir.
Sonuçlanmayan için yalnızca “kendini gerçekleştirmekte olan” sıfatından
bahsedilebilir. Bunun kıstaslarını ise diğer temel ihtiyaçlarını karşılayan
bireyin belirleme hakkı vardır.
En olmak ve daha olmak arasındaki seçimi herkes yapamaz.
Potansiyellerin çocukken açığa çıkarıldığı ve geliştirmek için çaba harcandığı
yerde potansiyellerinin farkında olan çocuk “en iyi” olma yarışına girer. Potansiyellerin
peşinden gitmek hiçbir eğitim sisteminde öğretilen bir şey değildir. Eğitim
sistemi en iyi olmak isteyenle daha iyi olmak isteyeni aynı sıralarda eğitmek
üzerine yapılanmıştır. Halbuki yarışın olmadığı yerde kazanan yoktur. En iyi
olma yarışı ancak ve ancak yarış dahilindedir. Kendinden aşağı seviyedekilerle
beraber öğrenen birey hiçbir zaman yarışa dahil olamaz ve potansiyellerin açığa
çıkması gecikir, ertelenir veyahut gerçekleşmez.
En iyiyi hedefleyen insan her zaman daha iyi olma
zorunluluğunu içerir. Daha iyi olmayı hedefleyen birey ise en iyiye ulaşamaz.
Hedeflerini büyük tutan büyük yol kateder. En iyi olmak isteyen birey
atabileceği en büyük adımı atmak isterken daha iyi olmak isteyen birey yalnızca
önceki adımından daha büyük bir adım atmayı umarak eyleme geçer. Başarı, potansiyellerinin
farkında olan bireyin en iyiyi hedeflemesiyle de gerçekleşmez. "En iyi"yi
hedefleyen geçici bir yarışa girmiş bulunur. "En iyi olarak kalmayı" hedefleyen
birey ise hiçbir zaman olduğu yerde durmayacak ve adımları her zaman olabildiğince
büyük ve istikrarlı olacaktır. Başarının anahtarı işte tam da buradadır.
